Oververhitting bij huisdieren

Oververhitting door een dikke vacht – een misverstand

Veel mensen denken dat een volle, dikke vacht in de zomer vooral nadelen heeft. In die gedachtegang vormt de vacht een extra ‘bontjas’, waardoor het dier sneller oververhit zou raken. Hierdoor worden katten en honden soms onnodig geschoren, uitgedund of wordt de onderwol weggehaald. Toch zit het verhaal anders in elkaar. Een intacte vacht is juist een belangrijk onderdeel van het natuurlijke systeem waarmee het lichaam de temperatuur reguleert. In dit artikel lees je waarom die vacht zo waardevol is, hoe honden en katten hun warmte kwijt kunnen raken, en wat je als eigenaar kunt doen om ze veilig door de zomer te helpen.

1. Hoe dieren hun lichaamstemperatuur regelen

Katten hebben, net als honden, een constante lichaamstemperatuur van ongeveer 38 tot 39 graden Celsius. Die waarde verandert nauwelijks, of het buiten nu vriest dat het kraakt of juist tropisch warm is. De vacht – bestaande uit de dekharen en de isolerende onderwol – werkt samen met de huid en het onderliggende vetweefsel om deze temperatuur te behouden.

In de winter houdt diezelfde isolatie de kou buiten, terwijl in de zomer de hitte wordt tegengehouden. Het is dus een dubbelwerkend systeem. Denk hierbij aan een thermosfles: een warme drank blijft warm en een koude drank blijft koud, dankzij de isolerende luchtlaag in de wand. Bij dieren zit die luchtlaag tussen de haren, vooral in de dichte onderwol.

Een intacte vacht werkt bovendien als een natuurlijke parasol. De zonnestralen worden tegengehouden voordat ze de gevoelige huid bereiken. Zo wordt schade door UV-straling – zoals zonnebrand en huidveroudering – grotendeels voorkomen. Lichte of witte dieren, en dieren met een heel korte vacht, hebben minder bescherming en lopen daardoor meer risico.

2. Waarom de ‘bontjas’ vergelijking niet klopt

Voor mensen is een bontjas in de zomer inderdaad oncomfortabel: ons lichaam wil warmte kwijt via de huid en gebruikt daarvoor zweetklieren. Met een dikke jas of bontlaag om ons heen wordt dat onmogelijk. Bij honden en katten werkt dit echter anders.

Zij hebben geen grote hoeveelheden zweetklieren die over het hele lichaam verspreid zijn. De kliertjes die ze wél hebben, bevinden zich grotendeels in de huid rondom de haren en dienen voor het verzorgen van huid en vacht. Alleen in de voetzolen zitten zweetkliertjes die vocht afscheiden, maar dat dient vooral om geursporen achter te laten, niet om het lichaam af te koelen.

Daarom heeft het ook weinig zin om een kat met de pootjes in koud water te zetten. Het lichaam reageert hierop door de bloedvaten te vernauwen, waardoor er juist minder warmte wordt afgegeven.

3. Het natuurlijke koelgedrag van honden en katten

Honden hebben een duidelijk zichtbaar koelmechanisme: hijgen. Dit klinkt voor ons misschien benauwd, maar voor een hond is het een zeer efficiënte manier om warmte via de ademhaling kwijt te raken. Tegelijkertijd ademt hij koelere lucht in, wat het lichaam verder helpt afkoelen. Het is dus geen reden tot bezorgdheid, maar een teken dat het natuurlijke proces werkt.

Katten hijgen minder snel en kiezen vaker een andere strategie. Ze zoeken bewust koele plekken op – bijvoorbeeld de tegels in de keuken, de schaduw in de tuin of een tochtige hoek. Soms liggen ze languit op hun buik met de poten naar achteren gestrekt. In die houding kunnen de bloedvaten in oksels en liezen warmte afgeven aan de ondergrond. Na een tijdje verplaatsen ze zich naar een nieuwe plek, omdat de vorige inmiddels is opgewarmd.

luie kat die het heet heeft

hijgende hond warm weer

luie kat op wasmachine

4. Gevaren van scheren en uitdunnen

Wanneer een dierenvacht wordt geschoren of te veel wordt uitgedund, wordt de natuurlijke isolatie doorbroken. Zeker bij dieren met weinig pigment kan de zon nu rechtstreeks op de huid vallen. Dit verhoogt de kans op verbranding, ontstekingen en zelfs huidtumoren. Vooral de oren en neus van katten zijn kwetsbaar.

Een dunne of korte vacht laat bovendien meer warmte binnen, waardoor het lichaam harder moet werken om de temperatuur op peil te houden. Dit kan juist extra belastend zijn tijdens warme dagen.

5. Wat je wél kunt doen voor verkoeling

• Laat de vacht intact, tenzij er klitten zijn die de huid irriteren. Een gezonde, klitvrije onderwol is cruciaal voor isolatie.

• Zorg voor schaduwrijke plekken binnen en buiten.

• Bied altijd vers drinkwater aan op meerdere plekken in huis of tuin. Plaats bijv. een waterfonteintje.

• Voorkom opsluiting in kleine, warme ruimtes zonder ventilatie.

• Pas zonuren aan: laat zonliefhebbers tussen 12.00 en 15.00 uur binnen, vooral op warme dagen.

• Observeer hun gedrag: dieren weten zelf vaak het beste hoe ze afkoeling kunnen vinden.

Of je maakt een lekker ijsje voor je kat...Niet noodzakelijk, wel leuk!

6. Vertrouwen op instinct

Het mooie is dat honden en katten meestal zelf heel goed weten wat ze moeten doen. Een hond die hijgt, is bezig met afkoelen. Een kat die zich uitstrekt op een koude tegelvloer, gebruikt precies de juiste techniek om warmte kwijt te raken. Het is onze taak om te zorgen dat ze de omstandigheden hebben om dat instinct te volgen – en daar hoort een gezonde, intacte vacht zeker bij.

Conclusie

Een intacte vacht is geen lastige bontjas, maar een slimme, natuurlijke bescherming tegen zowel kou als hitte. Het is een onderdeel van een complex, eeuwenoud systeem waarmee dieren hun lichaamstemperatuur constant houden. Door die vacht te respecteren en niet onnodig te verwijderen, help je jouw hond of kat om op een veilige en comfortabele manier de zomer door te komen.